Tag: yoga filosofie

tattwa’s – de elementen

Posted on by wakkeryoga

Tattwas – de elementen volgens Yoga

De afgelopen weken stonden de lessen in het teken van de Tattwas, oftewel de elementen. In yoga wordt er naast de klassieke elementen aarde, water, vuur en lucht nog een vijfde element onderscheiden, namelijk ether. Bij elkaar zijn de elementen de bouwstenen voor alles wat we om ons heen zien, inclusief ons eigen lichaam.

De elementen lijken misschien een beetje abstract, maar als je ze in verband brengt met het lichaam kunnen de meeste mensen zich er wel iets bij voorstellen.

Zo staat aarde voor vorm en gewicht (zwaarte) en wordt het geassocieerd met het skeletstelsel en in yogahoudingen vooral met de benen en de bekkenbodem (aardende oefeningen).
Het water element staat voor beweging, stroming en vloeiendheid. Asana’s die het water element stimuleren en balanceren zijn vloeiende, dynamische bewegingen die vooral in de onderrug en onderbuik werken. Denk aan de aanvallende cobra, kat/tijger, dynamische vooroverbuiging en de meeste dynamische staande houdingen.
Vuur-oefeningen werken opwekkend en stimuleren de spijsvertering. Typische oefeningen zijn bewegingen in de buik, zoals de zonnegroet, cobra, karnhouding en de krijgerhoudingen. In bredere zin staat het element vuur voor transformatie (ook het verwerken van indrukken/emoties) en visie (wilskracht en ambitie).
Met het lucht element gaan we nog een stukje verder omhoog in het lichaam en komen we uit in het borstgebied. Lucht staat symbool voor openheid en verbinding. De oefeningen hebben op een of andere manier allemaal te maken met verbinding; de verbinding tussen onder- en bovenlichaam, de verbinding van een beweging met de adem, verbinding van lichaam en geest (acceptatie en bewustzijn van je lichaam en je mogelijkheden).
Tenslotte is ether het meest ongrijpbare element. Het wordt geassocieerd met ruimte en leegte. Alle yogahoudingen die het lichaam openen en een gevoel van ruimte geven vallen hieronder. De leegte gaat over de leegte in het hoofd, als alle gedachten zijn opgelost en de aandacht volledig gericht is op het lichaam of adem op dit moment.

Als je kennis van de chakra’s hebt, zal het je niet verbazen dat het aarde element bij het eerste chakra hoort, het zogenaamde wortelchakra. Via water (2: onderrug), vuur (navelchakra/zonnevlecht) en lucht (hartchakra) komen we uiteindelijk uit bij het keelchakra (ether element).

Kosha’s 2

Posted on by wakkeryoga

De kosha’s

De afgelopen weken (in sommige lessen niet expliciet, meer als onderliggend thema) zijn onder andere de Koshas besproken; de vijf lichamen die in yoga onderscheiden worden. Hierbij nog even een kort overzicht wat deze vijf lichamen of ‘schillen’ van de mens inhouden:
– Annamaya kosha: het fysieke lichaam. Armen, benen, romp, nek, hoofd. Alle spieren en botten, weefsel, etc. Het stoffelijke lichaam vormt de basis. Het wordt in het oosten gezien als een tempel. Houd je tempel rein om welzijn en gezondheid te ervaren.
–Pranamaya kosha: het energetisch (etherisch) lichaam. Prana, de levensenergie of vitale kracht, die we kunnen voelen onder de grovere fysieke sensaties. Denk aan tintelingen, prikkelingen, trillingen, warmte. Pranamaya kosha geeft leven aan het fysieke lichaam. Zonder prana is het lichaam enkel een leeg omhulsel.
– Manomaya kosha; het denklichaam. Dit omvat naast de verstandelijke vermogens ook de emoties die een tegenpool kennen; verdriet/blijheid, boosheid/vrolijkheid. In manomaya kosha hebben we te maken met gedachten en gevoelens. “Het verstand is een geweldige dienaar maar een beroerde meester,” wordt wel eens gezegd. Als we het denken alleen inzetten wanneer we het nodig hebben, is het een uiterst effectief instrument. Meestal neemt het denken ons echter over en worden we constant lastig gevallen door gedachten die niet relevant zijn voor de situatie, wat kan leiden tot bezorgdheid, angst of boosheid. Emoties komen voort uit het denken en zijn een reactie van het lichaam op het denken.
– Vijnanamaya kosha (spreek uit als vi-gyaa-na); het intuïtieve lichaam. Wanneer het stil is in het hoofd, ontstaat er ruimte voor hogere geestelijke vermogens, zoals intuïtie, onderscheidingsvermogen en wijsheid, om naar boven te komen. Wanneer je even stil wordt en je lichaam voelt, wordt het verstand weer fris en scherp. Vanuit deze stilte kunnen inzichten, ideeën en inspiratie zich aandienen.
– Anandamaya kosha: letterlijk het gelukzaligheidslichaam. Andere synoniemen om deze toestand te beschrijven zijn; vrede, bewustzijn, Zijn, en aanwezigheid. Wanneer we in contact zijn met anandamaya kosha zijn er geen gedachten of emoties. We handelen vanuit het hier en nu.

Alle koshas zijn met elkaar verbonden. Als je iets in het fysieke lichaam doet, bijvoorbeeld een yogahouding, kan dat een gunstige uitwerking hebben op het energieniveau (pranamaya kosha), de gemoedstoestand (manomaya kosha) of creativiteit en intuïtie (vijnanamaya kosha). Uiteindelijk helpt het je om meer in contact te komen met je ware aard; ananda, stilte, vrede, bewustzijn.

Yogatechnieken werken op verschillende manieren. Het is duidelijk dat de houdingen (asana) vooral op fysiek en energetisch niveau werken, maar als je gevoelig wordt, kun je ook merken dat er iets kan veranderen in het denklichaam terwijl je een bepaalde houding doet. Dit is vooral merkbaar bij uitdagende oefeningen of balanshoudingen, waarin de focus belangrijk is en oordelen of vergelijken al snel gebeurt zonder dat je het opmerkt.
Ademtechnieken (pranayama) zijn iets subtieler en werken vooral in op pranamaya kosha, het energieveld. Pranayama betekent letterlijk uitbreiding van energie. Mudras en bandhas zijn de meest subtiele oefeningen waarbij zowel lichaam, adem als geest betrokken zijn. Meditatie geeft vooral inzicht in de mentale processen (manomaya en vijnanamaya kosha). Kirtan en mantra zingen is voor sommigen de snelste manier om in contact te komen met de toestand van Zijn of aanwezigheid (ananda) .

Kosha’s

Posted on by wakkeryoga

De kosha’s 

De lessen van de afgelopen weken stonden in het teken van de kosha’s, letterlijke de omhulsels van de mens. Er zijn vijf van deze lagen of lichamen:

  • Annamaya kosha – het fysieke lichaam; spieren, botten, weefsel, etc. Het voertuig of de tempel waarin het bewustzijn huist.
  • Pranamaya kosha – het energetisch lichaam (ook wel etherisch lichaam). Prana, de levensenergie, geeft leven aan het fysieke lichaam. Zonder prana is er geen leven mogelijk. Prana is te ervaren als een subtiel gevoel van levendigheid, vaak in de vorm van prikkelingen, tintelingen, warmte en beweging.
  • Manomaya kosha – het denklichaam (of mentale lichaam); alles wat er in het hoofd gebeurt, het verwerken en analyseren van prikkels die via de zintuigen naar binnenkomen, plannen, gedachten, herinneringen.
  • Vijnanamaya kosha – het intuitie- of wijsheidslichaam (ook wel bekend als astraal lichaam). Hierin komen de hogere eigenschappen van de geest tot uiting; intuitie, wijsheid, inzichten, onderscheidingsvermogen.
  • Anandamaya kosha – letterlijk het vreugdeslichaam, misschien beter te begrijpen als de staat van zijn of opperste bewustzijn.

De effecten van yoga-oefeningen (zowel houdingen, als ademtechnieken, meditatie, mantra) werken door op alle niveaus. De meeste mensen zijn zich wel bewust van de interactie tussen het lichaam, energie en het denken. Als er iets in het lichaam verandert, heeft dat een uitwerking op je energieniveau en gemoedstoestand.
Asana’s staan er bekend om dat ze via het lichaam, het energieniveau en het denken kunnen beïnvloeden. Bijvoorbeeld na de zonnegroet kan je lichaam warm en levendig aanvoelen en merk je misschien helderheid in het hoofd. Naast de fysieke effecten zoals het rekken en strekken van spieren, het aanspannen en verstevigen van spieren, de effecten op de ademhaling, hartslag en spijsvertering, hebben de meeste houdingen ook effect op mentaal niveau. Denk maar aan gedachten die misschien in een balanshouding naar boven komen als het even niet lukt, of de focus en helderheid van krijgerhoudingen, de ontspannende effecten van liggende losmakingsoefeningen, etc.

Tijdens een yogales word je uitgenodigd om van moment tot moment te kijken waar de aandacht is. In het lichaam op sensaties of ervaringen van energie, in het hoofd bij een gedachte of herinnering, misschien op geluiden of prikkels die van buitenaf komen. Of misschien is er alleen bewustzijn van de waarnemer die de stilte van binnen opmerkt.